Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, yıllık kıymetlendirme toplantısında basın mensuplarıyla bir ortaya geldi. Akarca, yıllık bilgilendirme toplantılarının, yargının şeffaflığının ve topluma karşı hesap verebilirliğin bir gereği olduğunu kaydetti. Akarca, Yargıtay’ın ıslahat çalışmalarının ‘etik’, ‘şeffaflık’ ve ‘adli kalite’ olmak üzere üç ana sütun üzerine inşa edildiğini vurguladı. 2017 yılında geliştirilen etik sistem ile 2019 yılında İstanbul Bildirgesi’nin Birleşmiş Milletler’de kabul edilmesi, Yargıtay’ın hem ulusal hem de global ölçekte somut tesirler doğuran kıymetli muvaffakiyetleri olduğunu belirtti. Akarca, yapısal ıslahatların üçüncü sütununu oluşturan ‘adli kalite’nin son iki yıldan beri en öncelikli çalışma alanları olduğunu belirterek, “Hepimizin üzerine titrediği yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, yargıda dürüstlük, yargının şeffaflığı ve hesap verebilirliği prensiplerinin gerçek ve görünür olmasının en tesirli yollarından biri isimli kaliteyi artırmaktır” diye konuştu.
‘Kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir’
Akarca, ‘Yargıtay Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’ne değinerek, Yargıtay’ın ülkede içtihat birliğini sağlamasının ve yargı hizmetinin kalitesini artırmasının en tesirli aracının gerekçeli kararlar olduğunu kaydetti. Akarca, “Yargıtay gerekçeli kararları ile konuşur. Temyiz mahkemeleri bakımından münasebet; türel güvenliği ve öngörülebilirliği sağlar, gereksiz davalar açılmasını yahut kanun yollarına başvurulmasını önler, halkın yargıya duyduğu itimadı korur ve artırır. Dengeli ve istikrarlı gerekçeli kararlar, uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği konusunda somut ve ayrıntılı bir rehberlik sunarak kanun önünde eşitliği ve içtihat birliğini güçlendirir. Sonuç olarak, kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir. Bu nedenle, isimli kalitenin kıymetli bir bileşeni olarak gerekçeli karar kalitesinin yükseltilmesi maksadıyla yaklaşık 2 yıldan beri kapsamlı ve sistematik bir çalışma yürütülmüştür. Rehberde yer alan en kıymetli yapısal ıslahat, temyiz nedenlerinin kararda özetlenecek olmasıdır. Bu halde, bireyler ileri sürdükleri temyiz nedenlerinin hangi sebeple yerinde görülmediğini karardan anlayabileceklerdir. Bu ıslahatla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin verdiği ihlal kararlarının tekrarlanması da önlenecektir. Yargıtay kararlarının gerekçeli olması, istinaf ve birinci derece mahkeme kararlarının kalitesini de olumlu etkileyecektir” sözlerini kullandı.
Akarca, 2015 yılında tüm Yargıtay kararlarını istisnasız biçimde toplumun erişimine açtıklarını hatırlatarak, şeffaflık ve hesap verebilirlik bakımından bu teşebbüs değerli olduğunu belirtti. Bununla birlikte kimi kararların da rastgele bir filtraj olmadan internet sitesinde olmasının, emsal karar arayanların işlerini zorlaştırdığını lisana getiren Akarca, bunun üzerine, Yargıtay İçtihat Merkezinin yapay zeka dayanaklı formda geliştirilmesi fikrinin doğduğuna vurgu yaptı. Akarca, “Bireysel olarak kullanıcıyı tanıyan sistem, kısa müddette ve kolay halde aradığı kararı bulmasına imkan verecek. Yapay zeka dayanaklı Yargıtay İçtihat Merkezi en geç Haziran ayında faaliyete geçecek olup, bu sistem büyük ölçüde Gerekçeli Karar Yazım Rehberine nazaran tasarlanmıştır. Yargıtay İçtihat Merkezinde karar aranırken Rehberde yer alan ana başlıklara nazaran indeksleme ve sorgu da yapılabilecektir. Kararlar ehemmiyet derecesi de dahil olmak üzere kullanıcının belirleyeceği çeşitli sorgu kriterlerindeki sıraya nazaran ekranda görülecektir. Kullanıcılar ilgilendikleri kararları sistemde oluşturdukları kendi evraklarına da kaydetme imkanına sahip olacaktır” dedi.
Akarca, yakın gelecekte iş süreçlerinin, rapor kağıtlarının, birinci derece ve bölge adliye mahkemesi karar özetlerinin, ilam taslaklarının da yapay zeka takviyeli olarak yapılmasının planlandığını söyledi. Akarca, “Planlanan bu teknolojik yeniliklerin hayata geçirilebilmesi için de Yargıtay kararlarının muhakkak standartlara sahip olması gerekmektedir. Çalışmalarımıza standartlar getirilmesi halkın inancını sarsan farklı ya da keyfi uygulamaları önleyerek yargı hizmetinin kalitesini de artıracaktır” tabirlerini kullandı.
Akarca, 31 Aralık 2022 tarihi prestijiyle Yargıtay hukuk daireleri ile Hukuk Genel Konseyinde toplam 64 bin 126, ceza daireleri ile Ceza Genel Şurasında 293 bin 233, Cumhuriyet Başsavcılığında ise 62 bin 928 derdest belge bulunduğunu, 2022 sonunda Yargıtay’daki toplam derdest evrak sayısının 420 bin 287 olduğunu belirtti. Akarca, derdest evrak sayısının 2016 yılı sonunda 1 milyon 438 bin 785, 2017 yılı sonunda ise 1 milyon 179 bin 027 olduğu dikkate alındığı bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesi ile birlikte son 6 yıl içerisinde Yargıtay’ın derdest belge sayısında değerli bir azalma olduğunun ortaya çıktığını kaydetti.