DİSK-AR’ın son raporu, Türkiye’nin başkanlık sistemine geçtiği 2018 yılından bu yana ülkede çalışanların neler kaybettiğini ortaya koydu. Son 4 yılda yükselen enflasyon ve dolar kuru emekçiyi yoksullaştırdı.
Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Türkiye’nin 24 Haziran 2018’de yapılan seçimle cumhurbaşkanlığı rejimine geçtiği günden bu yana çalışanların durumunun nasıl değiştiğini ortaya koyan bir rapor hazırladı.
DİSK-AR ‘Başkanlık rejiminin dört yıllık bilançosu’ raporunda başkanlık sistemi devrinde enflasyondaki büyük artışı ve minimum fiyatın nasıl gerilediğini ortaya koydu. Rapora nazaran başkanlık rejiminde enflasyon yüzde 15’ten yüzde 74’e çıkarken 1 dolar 4,8 liradan 17,4 liraya yükseldi.
Ayrıca 2018-2022 ortasında taban fiyat döviz cinsinden 92 dolar geriledi. Başkanlık periyodunda geniş tarifli işsizlik oranı 5,4 puan, geniş tarifli işsiz sayısı 2,6 milyon arttı.
İŞÇİ FAKİRLEŞTİ
Rapora nazaran, artan döviz kurları sebebiyle minimum fiyat döviz cinsinden önemli biçimde geriledi. 2018 yılında 1603,1 TL olan taban fiyat 2022 yılında 4 bin 253,4 TL olarak belirlendi. Ortadan geçen dört yılda minimum fiyat yüzde 156,3 artmış olarak görünse de minimum fiyat avro ve dolar karşısında bedel kaybetti. Haziran 2018’de minimum fiyat 336,8 dolar iken 2022’de 245 dolara geriledi.
Ayrıca başkanlık rejimi öncesi, Haziran 2022’de TÜFE (enflasyon) yıllık yüzde 15,39 ve besin enflasyonu ise yüzde 18,89’du. Seçim sonrası artmaya başlayan fiyatlar, ekonomik kriz ve 2021 sonunda başlayan döviz krizi sonrasında TÜFE 2022 Mayıs’ta yıllık yüzde 73,5 ve besin enflasyonu ise yüzde 91,63 olarak açıklandı.
Öte yandan başkanlık rejiminde minimum fiyatın kişi başına ulusal gelire oranı geriledi. Minimum fiyatın kişi başına gayri safi yurt içi hasılaya oranı giderek düştü. 2017 yılında Kişi Başına GSYH’nin yüzde 53’ü olan minimum fiyatın Haziran 2022 prestijiyle yüzde 37 düzeyine gerilediği varsayım edildi.
BÖLÜŞÜM GÖSTERGELERİ KÖTÜLEŞTİ
Raporda, “Başkanlık rejimi sonrasında hem genel ekonomik göstergelerde hem de emek açısından yaşamsal ehemmiyete sahip göstergelerde önemli bozulmalar yaşandı. Başkanlık rejimi enflasyon ve işsizliği artırırken bölüşüm göstergelerini kötüleştirdi” sözlerine yer verildi.
DİSK-AR uzmanları tarafından hazırlanan raporda ayrıyeten “Asgari fiyatın ve fiyatların alım gücü düştü. Bölüşüm münasebetleri berbatlaştı. Emeğin ulusal gelir içindeki hissesi azaldı. Dört yıllık başkanlık rejimi uygulaması ülkeye olduğu kadar çalışanlara, personeller de ziyan verdi” tabirlerine yer verildi.
Rapordan öne çıkan öteki bulgular şöyle oldu:
- Asgari fiyat avro ve dolar karşısında geriledi.
- Başkanlık rejiminde emeğin ulusal gelir içindeki hissesi yüzde 37,8’den yüzde 31,5’e geriledi.
- Başkanlık devrinde resmi enflasyon yüzde 15,4’ten yüzde 73,5’e, besin enflasyonu yüzde 18,9’dan yüzde 91,6’ya yükseldi
- Başkanlık rejiminde minimum fiyatın Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı yüzde 53’ten yüzde 37’ye geriledi.
- Başkanlık devrinde geniş tarifli işsiz sayısı 2,6 milyon arttı
- Başkanlık rejimi bölüşüm münasebetlerini kötüleştirdi
- Başkanlık rejiminde iktisada itimat tabana vurdu