Kurulun kararına nazaran, 2013’te dünyaya getirdiği bebeğine down sendromu tanısı koyulan bir anne, hamileliği periyodunda muayene olduğu tabibin bu risk konusunda kendisini bilgilendirmediğini ileri sürerek, maddi ve manevi tazminat davası açtı.
Tazminat davasına bakan yerel mahkeme, hamilelik sürecinde yapılan bir tarama testinde down sendromlu çocuk olma riskinin 1/51 oranında yüksek çıktığı bilgisinin doktor tarafından bilinmesine rağmen, hekimin bu konuda hastayı aydınlattığına ve hastanın “A/S testi“nin yapılmasını reddettiğine ait hiçbir kaydın bulunmadığı gerekçesiyle tabibin kusurlu olduğuna hükmetti. Mahkeme, toplam 400 bin lira maddi ve manevi tazminat ödenmesini kararlaştırdı.
MAHKEME KARARI KALDIRILDI
Yerel mahkeme kararına yapılan istinaf başvurusunu pahalandıran Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi ise hekimin kusurlu olmadığına kanaat getirerek, mahallî mahkeme kararının kaldırılmasını kararlaştırdı.
İstinaf kararında, A/S testinin hekimin çalıştığı hastanede yapılamadığı, davacı annenin doğumdan yaklaşık 4 ay evvel doktor tarafından kendisinden istenen üçlü tarama testini yaptırmış olmasına karşın, birebir gün istenen A/S testi konusunda aydınlatılmamış olduğunu öne sürmesinin çelişkili olduğu belirtildi.
Kararda, “Doktorun A/S testi konusunda aydınlatıldığına dair davacıdan imzasını taşıyan yazılı onam alınmasına gerek bulunmadığı, çünkü sigortalı tabibin kendisinin yapamayacağı bir süreçle ilgili davacıdan imzalı, yazılı onam almasının beklenemeyeceği, sigortalı hekimin gebeliğin haftasına uygun olarak gerekli tarama testlerini, A/S ve USG tetkiklerini istediği, sonuç olarak sigortalı hekimin tıbbi makûs uygulamasının bulunmadığı anlaşılmıştır” tabirine yer verildi.
İstinaf kararının temyizi üzerine evraka bakan Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, kararın bozulmasını kararlaştırdı ve dava belgesini Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesine gönderdi. Dairenin verdiği kararda direnmesi üzerine evrak, Yargıtay Hukuk Genel Konseyi’ne geldi.
Dosyayı görüşen Şura, istinaf kararının yerinde olduğuna hükmetti ve Dairenin verdiği kararı onadı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin kararında, sıhhat hizmetlerinin makul asıllar çerçevesinde verilen hizmetler olduğu, doktorun, mesleksel faaliyetlerini hür olarak icra etmesi durumunda, tabiple hasta ortasında bir mukavelenin kelam konusu olduğu bildirildi.
Hekimlerin ister kamu hastanelerinde ister özel sıhhat kuruluşlarında isterse kendi muayenehanelerinde mesleklerini icra edebilecekleri anımsatılan kararda, doktorların tıp kurallarına ve meslek etiği kurallarına uygun davranmak zorunda oldukları kaydedildi. Tabiplerin mesleklerini inanç içinde icra edebilmeleri için doktorlara yönelik mesleksel sorumluluk sigortası yaptırmasının mecburî kılındığına da işaret edilen kararda, Tıbbi Makûs Uygulamaya Ait Mecburî Mali Sorumluluk Sigortası Genel Kuralları ile sigortalı doktorların mesleksel faaliyetlerini yerine getirirken neden olduğu ziyan hasebiyle ödemek zorunda kaldığı yahut kalacağı tazminata ait konuların belirlendiği aktarıldı.
“Tıbbi müdahalede isteğin hukuk nizamında geçerli olarak yerini alabilmesi için doktor tarafından aydınlatma yükümlülüğünün yoluna uygun bir biçimde yerine getirilmesi gerekir” kararına atıf yapılan kararda, kişinin kendisine yapılacak tıbbi müdahale konusunda karar verebilmesi için neye istek gösterdiğini bilmesi ve aydınlatılmış olması gerektiği, tıbbi müdahalenin bunun üzerine yapılaması gerektiği vurgulandı.
Hekimin aydınlatma yükümlülüğü konusunda ispat yükümlülüğünün de bulunduğu kaydedilen kararda, “Hasta ile tabip ortasında kontrat bağı bulunsun yahut bulunmasın tabibin mesleğini icra ederken göstermesi gereken itina yükümlülüğü yeterince, kendisi karşısında zayıf ve güçsüz pozisyonda olan hastasını aydınlattığını ve hastanın aydınlatılmış isteğinin alındığını ispatlaması gerekmektedir” sözüne yer verildi.
Kararda, aydınlatma yükümlülüğünü ispat külfetinin tabip üzerinde olmasının bir öteki sebebinin ise doktorların ve sıhhat kuruluşlarının tıbbi açıdan gerekli olan konularda arşivleme ve kayıt tutma yükümlülüğünün bulunması olduğu bildirildi.
SÖZLÜ YA DA YAZILI BİLGİLENDİRME YAPILABİLİR
Yargıtay Hukuk Genel Şurası’nın kararında, gebelik takibi yapan tabip tarafından gerekli tarama testlerinin anneye önerilmesi, tarama testleri hakkında hastanın aydınlatılması, riskli bir durum karşısında çeşitli testlerin yaptırılmasını önermesi ve bunlar hakkında bilgi vermesi gerektiği aktarıldı.
Buna karşın tabibin kelam konusu testleri yaptırma konusunda anneyi zorlayamayacağına işaret edilen kararda, davaya mevzu olayda, annenin gerekli bilgilendirme yapılmadığını sav ettiği hatırlatıldı.
Davalı doktor tarafından annenin hamileliği sürecinde tutulan hasta epikriz kaydında, “riskli gebelik” notunun düşülerek çeşitli testlerin istenildiği, sonraki notlarda ise “Riskli gebelik, TR 21-1/51, A/S yaptırmamış, olası down bilgisi verildi“, “3’lü tarama 1/51, A/S yaptırmamış” tabirlerinin yer aldığı aktarılan kararda, hastanın aydınlatılmasının kelamlı ya da yazılı olarak yapılabileceği bildirildi.
Hekimin, kelam konusu aydınlatmayı hastanın anlayabileceği biçimde yapması gerektiğine dikkati çekilen kararda, “Davacının Ekim 2012’de tabip tarafından kendisinden istenen üçlü tarama testini yaptırmış olmasına karşın, tıpkı gün istenen A/S (Amniosentez) testi konusunda aydınlatılmamış olduğunu ileri sürülmesinin çelişkili olduğu, öte yandan protokol defterinde yer alan amniosentez ve down sendromu konusunda bilgi verildiğine ait kayıtların aksinin davacı tarafça ispatlanmadığı anlaşılmaktadır” kıymetlendirilmesi paylaşıldı.
Dava konusu olayda, hekimin çalıştığı özel hastanede amniosentez testinin yapılamadığı, tabibin yalnızca gebelik takibi yaptığı ve amniosentez testini yapma imkanının bulunmadığı, annenin diğer bir hastanede doğum yaptığı anımsatılan kararda, tabibin amniosentez testi yaptırmayan hastadan amniosentez konusunda aydınlatıldığına dair imzasını taşıyan yazılı onam alınmasına gerek bulunmadığı tabir edildi.
Bu biçimde yazılı onam almasının hayatın olağan akışına muhalif olacağı kaydedilen kararda, “Sigortalı tabibin gebeliğin haftasına uygun olarak gerekli tarama testlerini, amniosentez ve detaylı USG üzere tetkikleri önerdiği, davacıyı amniosentez ve down sendromu konusunda aydınlattığı, davacının kendi iradesi mucibince amniosentez testini ve detaylı USG’yi yaptırmadığı ve sonuç olarak sigortalı hekimin tıbbi berbat uygulamasının bulunmadığı ve kusursuz olduğu kabul edilmelidir” tespitine yer verildi.