Kacır, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçelerine ait sunum yaptı.
Uluslararası iktisadın bölgesel çatışmalar ve global ticarette korumacılık tedbirleri tesirinde olduğunu belirten Kacır, konjonktürel zorluklara karşın Türkiye’nin 16 çeyrektir büyümeyi sürdürdüğünü tabir etti.
Kacır, sanayi üretim endeksinin salgın öncesi periyoda nazaran Almanya’da yüzde 10,3, İtalya’da yüzde 6,1, Fransa’da yüzde 3 ve İspanya’da yüzde 1,4 aşağıda seyrederken, Türkiye’de yüzde 19,7 yükseldiğine dikkati çekti.
İhracatın savunma ve havacılık endüstrinde yüzde 17,8, çelikte yüzde 8,8, otomotivde yüzde 6,4 ve kimya eserlerinde yüzde 2,5 arttığını vurgulayan Kacır, bu muvaffakiyetin son 22 yılda elde ettikleri kazanımların sonucu olduğu lisana getirdi.
Kacır, bu periyotta endüstride çalışan sayısının 3 milyon 900 binden 6 milyon 700 bine çıktığını ve sanayi üretiminin 3,2 katına yükseldiğine işaret etti.
YÜKSEK TEKNOLOJİ İHRACATI ARTACAK
İmalat endüstrisi katma kıymetinde dünyadaki hisselerinin yüzde 0,70’den yüzde 1,33’e ulaştığını belirten Kacır, “Yıllık ihracatımızı 36 milyar dolardan 262 milyar dolara çıkardık. İhracatımızın dünyadaki hissesi yüzde 0,55’ten 1,07’ye yükseldi. Orta yüksek ve yüksek teknolojili eserlerin ihracatını 10 milyar dolardan 97 milyar dolara çıkardık. Türkiye bugün, Çin’den Orta Avrupa’ya kadar uzanan nesilde en fazla eseri rekabetçi biçimde en fazla ülkeye ihraç edebilen ülkedir.” diye konuştu.
Kacır, sayıları 2’den 104’e çıkan teknoparklarda yenilikçi fikirlerin katma pahalı eserlere dönüştüğünü vurgulayarak, 11 bin 86 teşebbüsün inovasyonu sürdürdüğü teknoparklarda yürütülen proje sayısının 78 bini aştığını söyledi.
“12. Kalkınma Planımız doğrultusunda 2028’e kadar yüksek ve orta-yüksek teknolojili eserlerin ihracatını 97 milyar dolardan 176 milyar dolara çıkaracağız” diyen Kacır, ileri teknoloji üretim üssü haline geleceklerini kaydetti.
Kacır, bu gayeyle HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı’nı ilan ettiklerini belirterek, 2030’a dek ileri teknoloji alanlarında 30 milyar doların üzerinde yatırımın önünü açacaklarının altını çizdi.
YÜKSELEN YENİLİKÇİ TEKNOLOJİLER DAVETİ’NE 630 BAŞVURU
Elektrikli Araçlar Daveti ile otomotiv bölümünü tedarik zinciriyle geleceğe hazırlayacaklarını belirten Kacır, bugüne kadar 40 binden fazla Togg’un, sahiplerine teslim edildiğini aktardı.
Kacır, dünyanın en kıymetli elektrikli araç markasının 6. yılında ulaştığı üretim adedine 1,5 yılda eriştiklerini vurgulayarak, “Ülke genelinde 24 bin 400 halka açık şarj kontağı sayısıyla araç başına düşen şarj noktası sayısında Avrupa’da önderiz. Dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi BYD, yıllık 150 bin elektrikli araç kapasiteli tesisini ve yenilikçi teknolojilere yönelik AR-GE merkezini Manisa’da kuracağını ilan etti. Dalımızın yeni mobilite ekosistemine dönüşümü ismine emsal yatırımları ülkemize kazandırmak üzere çalışıyoruz.” sözlerini kullandı.
TÜBİTAK enstitülerinde çip üretim kabiliyetlerini yeni bir üretim tesisiyle taçlandıracaklarını aktaran Kacır, şöyle devam etti:
“Yüksek teknoloji yatırımlarına AR-GE’den yatırıma uçtan uca dayanak sağlayan ‘Teknoloji Odaklı Sanayi Atağı Programı’na muvaffakiyetle devam ediyoruz. Bugüne kadar desteklediğimiz projeler tamamlandığında cari açığın kapanmasına yılda 7,2 milyar dolar katkı sağlayacağız. Bağlantı, iklim, biyoteknoloji ve afet teknolojileri üzere geleceğin teknolojilerine istikamet verecek alanlara odaklanan, bu yıl çıktığımız Yükselen Yenilikçi Teknolojiler Çağrısı’nda 630 yeni yatırım için müracaat gerçekleşti. Bu yıl, TÜBİTAK programlarında 185 üniversite ve 2 bin 750 firmanın 9 bin 700 projesine 8,4 milyar lira dayanak sağladık. Desteklediğimiz ulusal araştırma altyapılarının sayısını 11’e yükselttik. Teknoloji Geliştirme Bölgelerine bugüne dek 11 milyar liralık altyapı takviyesi sunduk, 2025’te 900 milyon lira kaynak sağlayacağız.”
Kacır, geçerli tescile sahip sınai mülkiyet portföyünü bu periyotta 93 binden 2 milyona çıkardıklarını belirterek, geçen yıl 1826 milletlerarası araştırma raporuyla milletlerarası patent araştırma ve inceleme otoriteleri ortasında 9’uncu, yerli patent müracaatlarında dünyada 12’nci, marka müracaatlarında 4. ve tasarım müracaatlarında 2. sıraya yükseldiklerini söyledi.
“165 MİLYAR LİRA MEBLAĞINDA 1865 YATIRIMI TEŞVİK ETTİK”
Sanayide karbon ayak izini azaltma, güç verimliliğini artırma ve yenilenebilir güç kullanmada kararlı olduklarının altını çizen Kacır, şu bilgileri paylaştı:
“TÜBİTAK dayanağıyla yeşil teknolojilerin Türkiye’de geliştirilmesine yönelik 600 milyon lira bütçeli 74 AR-GE projesini hayata geçiriyoruz. AB Hudutta Karbon Düzenlemesini bölümlerimiz için fırsata dönüştürmeyi amaçlıyoruz. Yeşil dönüşümde avantajlı finansman sağlayacak Türkiye Sanayi Karbonsuzlaşma Yatırım Platformunun heyetimi için milletlerarası paydaşlarımızla çalışmalara başladık. Bu programla 3 milyar avroluk kaynağı endüstrimize sunmayı hedefliyoruz. Dünya Bankası ile sürdürdüğümüz proje kapsamında 2025’te OSB’lerimizin 6 milyar 300 milyon liralık yeşil altyapı yatırımlarını destekleyeceğiz. Bu yılın 10 ayında güç verimliliği ve geri kazanımı, yenilenebilir güç, atık geri kazanımı ve bertarafı, etraf yatırımları hususlarında 165 milyar lira fiyatında 1865 yatırımı teşvik ettik.”
Temiz güç kaynaklarına yönelik çalışmaları hızlandırdıklarını belirten Kacır, nükleer güç teknolojilerine yönelik AR-GE programı başlatacaklarını duyurdu.
Kacır, yapay zeka davetleriyle firma ve kamu kurumlarının muhtaçlık duyduğu yapay zeka tahlillerinin Türkiye’de geliştirilmesi için 96 milyon lira bütçeli 30 projeyi desteklediklerini ve Türkçe datalarla zenginleştirilen, birinci temel yapay zeka büyük lisan modelini TÜBİTAK’ta geliştirdiklerini kaydetti.
“156 MİLYAR LİRA SABİT YATIRIMIN ÖNÜNÜ AÇTIK”
Tam bağımsız Türkiye’nin anahtarının savunma endüstrisi olduğunu vurgulayan Kacır, soykırımcı İsrail’in saldırganlığını dünyanın seyretmesinin, büyük felaketlerin habercisi olduğunu lisana getirdi.
Kacır, bu tablo karşısında en güçlü stratejilerinin Ulusal Teknoloji Atılımı olduğunun altını çizerek, şunları söyledi:
“40 yıldır sürdürdüğümüz terörle gayret bize lakin kendi kabiliyetlerimizle geliştirdiğimiz sistemlerin asıllı bir güvenlik sağladığını göstermiştir. Bugüne dek, açık ya da örtülü ambargolarla süratimiz kesilmeye çalışılsa da kurduğumuz AR-GE ve üretim altyapısıyla Türkiye’nin istiklalini ve istikbalini güçlü kılacak adımlar atmayı başardık. Cumhurbaşkanı’mızın liderliğinde yürüttüğümüz istikrarlı siyasetlerle savunma endüstrisinde büyük bir atılım gerçekleştirdik. Ulusal ve özgün eserleri önceleyen uzun periyotlu AR-GE, yatırım, tedarik planlamaları ve nitelikli insan kaynağıyla savunma endüstrimiz Ulusal Teknoloji Atağı’nın öncüsü oldu.”
Bakan Kacır, yerli eserlerin hissesini yüzde 20’lerden yüzde 80’lerin üzerine çıkardıklarını bildirerek, savaş paradigmalarını değiştiren insansız hava araçları Bayraktar TB2 ve TB3’ten AKINCI’ya, ANKA’dan KIZILELMA’ya, KAAN’dan HÜRKUŞ’a ATAK’tan GÖKBEY’e, MİLGEM’den TCG ANADOLU’ya ATMACA’dan GÖKDOĞAN’a, ÇAKIR’dan İMECE’ye her biri dünyada lakin birkaç ülkenin sahip olduğu teknolojik kabiliyetlerden örnekler verdi.
TÜBİTAK SAGE ve ROKETSAN bünyesinde yürütülen süpersonik süratte çalışan ramjet itki sistemleri geliştirme çalışmalarının sürdüğünü belirten Kacır, şunları kaydetti:
“Savunma endüstrimizin bu düzeylere gelmesi için dayanaklarımızı esirgemedik. 2002’den bugüne savunma endüstrisinde 886 yatırım için teşvik evrakı düzenledik. 156 milyar lira sabit yatırımın önünü açtık. 19 bin çalışanın istihdam edildiği 67 AR-GE ve Tasarım Merkezi’ne 172 milyar 300 milyon lira dayanak sağladık. Teknoparklarımızda savunma sanayi alanında 291 firmamız 5 bin 850 araştırmacıyla teknoloji geliştirmeye devam ediyor. TÜBİTAK aracılığıyla 1493 savunma sanayi projesine ve 2 bin 233 bilim insanı ve gencimize 38 milyar 300 milyon lira takviye sağladık. Stratejik kurumlarımız için uçtan uca inançlı ses, data ve imaj haberleşmesi sağlayan sistemleri üretiyoruz. Hiç kimsenin Türkiye’ye ziyan vermeyi aklından dahi geçiremeyeceği bir caydırıcılık düzeyine kesinlikle geleceğiz. Farklı irtifa ve menzildeki hava tehditlerine karşı ülkemiz için güvenlik kalkanı görevi görecek hava savunma sistemi Çelik Kubbe’nin geliştirmesini süratle tamamlayacağız. Uzun menzilli füze geliştirme kabiliyetlerimizi daha ileri seviyelere taşıyacağız. Ülkemizin istikbalini tehdit edecek planlara asla geçit vermeyeceğiz.”
Türkiye’nin üretim gücünü, altyapısı sağlam, sürdürülebilir ve planlı sanayi alanlarıyla yükselttiklerini söz eden Kacır, şu bilgileri paylaştı:
“Son 22 yılda 48 bin hektardan 143 bin hektara çıkardığımız planlı sanayi alanlarımızda üretimde olan organize sanayi bölgeleri (OSB) parsellerinin sayısını 11 binden 59 bine, OSB’lerde çalışan sayısını 415 binden 2 milyon 700 bine yükselttik. Son bir yılda 10 OSB, 7 Sanayi Bölgesi, 4 sanayi alanı ilan ettik. 28 OSB genişleme alanıyla birlikte 9 bin 395 hektar yeni yatırım alanı oluşturduk. Bölgesel kalkınma politikalarımız açısından kalkınma ajanslarının ve bölge kalkınma yönetimlerinin kurulmasından sonra üçüncü dönüm noktası olacak Lokal Kalkınma Atağı Programı’nı başlatıyoruz.”
Kacır, kalkınma ajansları aracılığıyla bugüne kadar 26 bin 489 projeye 75 milyar lira takviye sağladıklarını aktararak, 126 milyar lira kaynağı harekete geçirdiklerini, tamamı hibe 576 milyon avro memleketler arası kaynağı ülkeye kazandırdıklarını söyledi.
Ajanslarla genç ve bayan istihdamına odaklanarak 2023 ve 2024’ün 9 ayında 28 bin 182 kişinin işe yerleşmesine katkı sağladıklarını vurgulayan Kacır, şunları kaydetti:
“Bölge Kalkınma Yönetimlerimiz ile hassas tarım, mavi iktisat, yeşil yol, su kaynaklarının aktif idaresi, kırsal kalkınma, turizm odaklı büyüme üzere alanlarda yenilikçi projeler geliştiriyoruz. Son 11 yılda 6 bin 561 projeye 40,5 milyar lira takviye olduk. Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında 146 projeye 11,9 milyar lira katkı sağladık. Toplumsal Gelişmeyi Destekleme Programı kapsamında beşeri sermayemizin geliştirilmesi ve dezavantajlı kısımların sosyoekonomik hayata iştirakine dönük 591 projeye 4,45 milyar lira dayanak sağladık.”
YEREL ESERLER MARKALAŞMA YOLUNDA
Kacır, Anadoludakiler Projesi ile lokal eserleri markalaştırmayı hedeflediklerini belirterek, tarihi, kültürel ve yöresel zenginliklerin kıymet kazanmasına imkan tanıyan coğrafik işaretlerin sayısının bir yılda 1487’den 1652’ye ulaştığını aktardı.
Avrupa Birliği (AB) nezdinde “coğrafi işaret” tescilinde atağa kalkıldığına dikkati çeken Kacır, “Son bir yılda AB tescilli coğrafik işaret sayımızı 14’ten 28’e çıkardık.” dedi.
Bakan Kacır, sarsıntı bölgesindeki vilayetlere, 6 Şubat sarsıntılarından bu yana 15 OSB ve 16 Sanayi Sitesi projesi için 9 milyar 300 milyon lira kaynak sağladıklarını, kalkınma ajanslarıyla 1 milyar 600 milyon lira kaynakla 1032 yeni iş yeri inşa ettiklerini, 607 iş yeri ve üretim tesisinin bakım tamirini gerçekleştirdiklerini söz etti.
Depremden ağır etkilenen 65 ilçede gerçekleştirilen yatırımları yatırım teşvikleriyle desteklediklerini, bu kapsamda 204 milyar lira yatırım büyüklüğüne sahip, 51 bin 815 bireye istihdam sağlayacak 1115 yatırım için teşvik dokümanı düzenlediklerini kaydeden Kacır, “Deprem bölgesinde 53 bin KOBİ’yi KOSGEB eliyle 17 milyar lira kaynak sağlayarak tekrar ayağa kaldırdık. Dünya Bankasından sağladığımız 600 milyon dolarlık finansmanla sarsıntı bölgesinde 1600 iş yerini tekrar inşa edeceğiz. TÜBİTAK aracılığıyla afet bölgesinde 450 AR-GE projesine 545 milyon lira takviye, 2 bin 500’e yakın öğrenci ve araştırmacıya 514 milyon lira burs verdik.” açıklamasında bulundu.
Kacır, bu yılın birinci üç çeyreğinde tekno-girişimlerin aldığı yatırımların pandemi öncesi 10 yılın toplamında gerçekleşen meblağı aştığını, 709 milyon dolara eriştiğini belirtti.
Türkiye’nin tohum öncesi yatırım sayısında Avrupa birincisi olduğunu aktaran Kacır, şu bilgileri verdi:
“Fonların fonu ve eş finansman düzenekleriyle, 4,1 milyar liralık kamu kaynağıyla 88 milyar liralık fonu harekete geçirdik. Bu fonların da katkısıyla 537 Türk teknoloji teşebbüsü 124 milyar lira yatırım aldı. Turcorn100 programı ve Atatürk Havalimanında kuracağımız dünyanın en büyük girişimcilik merkezi ‘Terminal İstanbul’ projesiyle, 2030 yılı için 100 bin teknogirişim, 100 Turcorn amacımıza ilerleyeceğiz. Türkiye’yi teknoloji teşebbüsleri ve nitelikli insan kaynağı için çekim merkezi yapmak üzere Türkiye Tech Visa Programı’nı ilan ettik. Girişimcilerimize GO (Girişim Ofisi) markasıyla hizmet sunacağımız, 81 kentimizde 100 yeni merkezle bu sayıyı 10 bine çıkaracağız.”
Mehmet Fatih Kacır, KOSGEB’in, KOBİ’lerin yanında olmaya devam ettiğini ve programlarını yalınlaştırdıklarını anlattı.
Tohum kademesinden globalleşmeye kadar olan süreci, gereksinimlerin esnek formda karşılanabileceği “girişimcilik, ölçek büyütme ve global rekabet” başlıklarında topladıklarını bildiren Kacır, “Girişimcilik desteğimizin üst limitini 375 bin liradan 2 milyon liraya çıkardık. Birinci kere 81 kentimizde düzenlediğimiz teşebbüsçü seçmelerinde 1064 işletme 1,5 milyar lira dayanak almaya hak kazandı. KOSGEB eliyle bu yıl 42 bin KOBİ’mize sunduğumuz dayanakların toplamı 8,3 milyar liraya ulaştı.” kelamlarını sarf etti.
TÜBİTAK ELİYLE 91 BİN BİLİM İNSANI VE ÖĞRENCİ DESTEKLENDİ
Kacır, teknolojik yetkinliklerle marifetlerin tanımlanması ve belgelendirilmesi için geliştirdikleri Dijital Rozet platformuyla bugüne kadar 54 bin 575 bireye 116 bin 783 dijital sertifika düzenlediklerini bildirdi.
Gelecek yıl üniversite yerleşkelerinde kuracakları 50 Ulusal Teknoloji Atölyesi ile gençlerin proje geliştirmeleri için imkan sağlayacaklarını söyleyen Kacır, “204 üniversite ve 98 firmayla sürdürdüğümüz Bölüm Yerleşkede Programı’nda bu periyot açılan 140 farklı derste Yapay Zeka ve Doğal Lisan Sürece, Siber Güvenlik, Yarı İletkenler üzere alanlarda öğrenciler gerçek dal tecrübesiyle buluşuyor. AR-GE merkezlerinde ve teknoparklar da istihdam edilen temel bilimler mezunu araştırmacılar için işletmelere 274 milyon lira takviye verdik. 91 bin bilim insanı ve öğrencimize bu yıl TÜBİTAK eliyle 3 milyar lira katkı sağladık.” tabirini kullandı.
Kacır, bu yıl memleketler arası bilim olimpiyatlarında en fazla altın madalya kazanılan periyot olduğuna işaret ederek, öğrencilerin 17’sinin altın, toplam 73 madalya aldığını hatırlattı.
Uluslararası Önder ve Genç Araştırmacılar Programları ile araştırmalarını sürdürmek üzere ülkeye gelen bilim insanı sayısının 253’e ulaştığını lisana getiren Kacır, “Trabzon, Düzce, Denizli, Uşak, Ankara ve İstanbul’da açtığımız 13 yeni merkezle bilim merkezi sayımızı 35’e çıkardık. Yıl sonuna kadar 5 yeni bilim merkezinin daha açılışını yapacağız. AB Ufuk Avrupa AR-GE programında 606 projede 305 milyon avro fonu ülkemize kazandırdık.” dedi.
Kacır, 8,5 milyon avro bütçeli İmalat Sanayiinde Bayan İstihdamının Güçlendirilmesi Projesi’ni hayata geçirdiklerini anımsatarak, NATO DIANA ağında yer alan test merkezi sayısını 10’a çıkardıklarını söyledi.
Türkiye-AB “Bilim, Araştırma, Teknoloji ve Yenilik” alanında Yüksek Seviyeli Diyalog sisteminin ikinci toplantısını düzenlediklerini vurgulayan Kacır, “Türk Devletleri Teşkilatı Birinci Sanayi, Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bakanları Toplantısı’nı İstanbul’da gerçekleştirdik. Sahip olduğumuz bilimsel kapasiteyi dostlarımızla paylaşmaya devam ediyor, Azerbaycan Metroloji Enstitüsü için 12 Kalibrasyon Laboratuvarı kuruyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“TSE, KALİTE YERLEŞKESİ’NE 2025’TE TAŞINACAK”
Bakan Kacır, vatandaşın inançlı eserlere ulaşımını kolaylaştırma ve ölçümde doğruluk unsurundan taviz vermediklerini belirten sanayi eserlerinin teknik düzenlemelere uygun olarak piyasaya arzı ve ölçü aletlerinin yanlışsız ayarlı kullanımı için muayene ve kontroller gerçekleştirdiklerini söz etti.
Bu yılının birinci 10 ayında, ölçü aletlerine ait 1 milyon 334 bin periyodik muayene ve 247 bin kontrol gerçekleştirdiklerini açıklayan Kacır, “4 bin 607 hazır ambalajlı eseri üreticisinde denetledik. Piyasa nezareti ve kontrolü faaliyetleri kapsamında 29 binin üzerinde kontrol yaptık.” diye konuştu.
Kacır, Türk Standardları Enstitüsünün (TSE), bu yıl laboratuvarlarında 100 binden fazla test ve kalibrasyon hizmeti gerçekleştirdiği bilgisini paylaştı.
İthalat kontrolleri kapsamında 163 bin eseri inceleyerek standartlara uygun olmayan 4 bin 500 eserin ülkeye girişini engellediklerini kaydeden Kacır, “Türkiye’nin kalite ve uygunluk kıymetlendirme üssü olacak Ankara Kalite Kampüsü’müze 2025’te taşınacağız.” tabirini kullandı.
Kacır, KOSGEB, TÜRKPATENT ve Türkiye Uzay Ajansı dair 2023 yılı Sayıştay Kontrol Raporlarında rastgele bir bulgunun yer almadığını, GAP Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığının ise 2023 kontrol programında yer almadığı için rapor düzenlenmediğini aktardı.
Bakanlık ile bu kurumların dışındaki bağlı ve bağlı kuruluşların, koordine edilen kalkınma ajansları ve döner sermaye işletmelerine dair 2023 Yılı Sayıştay Kontrol Raporlarında kimi bulgulara yer verilmiş olduğunu, mali tablo ve raporların kıymetli taraflarıyla gerçek ve sağlam bilgi sunduğu görüşünün de mevcut olduğunu söyleyen Kacır, şöyle devam etti:
“Bakanlığımız ile bağlı ve ilgili kuruluşlarımıza 2023 yılında Bütçe Kanunu ile 63 milyar 820 milyon 469 bin lira ödenek verildi. Yıl içerisinde yapılan eklemelerle 108 milyar 78 milyon 299 bin 989 liraya ulaşan ödeneğin, 99 milyar 539 milyon 510 bin 729 liralık kısmı bütçe masrafına dönüştü. 704 milyon 389 bin 340 liralık kısmı ise 2024 yılı bütçesine devretti.”
Bakan Kacır’ın konuşma yapacağı masanın önündeki sehpa üstünde KIZILELMA, HÜRJET, KAAN ve GÖKBEY’in maketleri yer aldı.