Sert satışların akabinde payların alıcı bulamadığı borsada piyasa kilitlendi Piyasada nakit olmadığına dikkat çeken uzmanlar, aracı kurumlara ait şu anda sistematik bir risk olmadığını fakat kimi işverenlerin ziyan edeceğini belirtiyor.
Bir hafta önce tarihi tepe düzeyini 3.715 puanla yenileyen Borsa İstanbul’da yaşanan çöküş büyük tartışmaları da beraberinde getirdi. Doruktan yüzde 15 uzaklaşan BIST 100 endeksi 565 puanlık kayıpla 3.150 puan düzeyini test etti. Son bir haftada yaşanan sert düşüş paniğe ve manipülasyon savlarına neden olurken, pazartesi akşamı regülatörler ve aracı kurumlar krizi aşmak için fevkalâde toplandı.
TEMİNAT SORUNU VAR
ABD’li yayın kuruluşu Bloomberg’e konuşan mevzuya yakın bir yetkili, öncelikle likiditede bir tahlil bekleneceğini ve gerekmesi durumunda da en az müdahaleyle önlem alınacağını kaydetti. Tahta kapatmanın gündemde olmadığını lisana getiren yetkili, aracı kurumlara ait sitematik bir riskin de olmadığını belirtti. Yetkili, lakin kimi işverenlerin bu süreçte ziyan etmesinin kaçınılmaz olduğunu da lisana getirdi. 5 Temmuz-13 Eylül tarihleri ortasında yaklaşık yüzde 170 oranında inanılmaz yükseliş kaydeden bankacılık endeksi, son 7 günde yüzde 30 kıymet kaybetti. Kimi analistler aracı kurumların teminat tamamlama yükümlülüklerinin art geriye üç gün boyunca günlük 1.5 milyar lirayı geçtiğini, aracı kurumların takası tamamlayamadığını aktardı. Yaşanan teminat problemleri piyasada sıkışıklık yaratırken, dün öğlenden sonra Takasbank, Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) bankaların destek varlıkları için süreç teminatı hesaplamalarında kullanılan risk parametrelerinin piyasa şartlarını dikkate alarak güncellendiğini duyurdu. Analistlere nazaran teminat limitlerinde yapılacak bu değişiklik oluşan sıkışıklığa kısa vadeli tahlil olabilir. Fakat pay senedi piyasaları süreksiz olarak sakinleşse de düzelme vakit alacak.
Bu ortada Borsa İstanbul, bugünden itibaren, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası hisselerindeki açığa satış, kredili süreç yasağını kaldırdığını duyurdu. Düzenlemenin tesiriyle Borsa İstanbul günü yüzde 2.44 yükselişle 3.277 puandan günü tamamladı.
Gerçek yatırımcı ziyan gördü
Borsa analisti Berrin Başkan, piyasalarda özelikle negatif faizin yatırımcıları riskli arayışlara soktuğunu vurguluyor. Başkan, “Banka pay senetlerinde başlayan hareket büyük bir merak uyandırdı ve kamu kaynaklı olduğu düşünüldü. Ve öteki paylara de yayıldı. Lakin piyasalar birçok etkeni barındırır. Ve denetim edebilmek çok zordur. Spekülatif hareketler de her vakit ziyana yol açar. Gelinen noktada piyasa kilitlendi ve aracı kurumlar ve gerçek yatırımcılar dahi ziyan gördü” diye konuştu.
Saadet zinciri üzere işledi
Noorcm Menkul Bedeller Araştırma Ünite Müdürü İstek Toktay “Tabii son süreçte pay senedi piyasasına giren paranın sağlıklı bir formda oluşmuş bir para olmaması ve daha çok kredili süreçlerle Vadeli Süreçler Piyasası ve spot piyasa ortasında oluşan bir saadet zinciri denebilecek bir işleyiş ile gerçekleştirilmiş olması şu günlerde yaşadığımız sert satışların sebebi olarak görünüyor” diyor.
Neler oldu ?
1-PIYASALARDA özelikle negatif faiz yatırımcıları riskli arayışlara sokuyor. Faiz dışında tek seçenek olarak borsa kaldı. Bu durumu lisana getiren Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati, vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yaptı.
2-YUKARIDAKİ gerçeklerden yola çıkan borsanın büyük oyuncuları ise ellerinde büyük paralar olmasa bile kendi kendini besleyen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak üzere devletten takviye aldıkları da sav edildi. Kesim olarak da bankacılık seçildi.
3 –OYUNCULARIN en büyük desteği bu sistem ile hisselerin piyasada alınıp satılan kısmını ele geçirmiş olmalarıydı. Yani yükselen paylar karşısında satıcı kalmamıştı. Pay fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilen teminat fazlası ile el atılan paylarda tavanlar sürdürülüyordu.
4 –VİOP’tan kazandığını spot piyasada hisse senedine yatıran yani elinde kâfi nakdi olmayan yatırımcılar da borsada paylarını satmak zorunda kaldı. Yahut aracı kurumlar bu yatırımcıların paylarını satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar.
5 -SON olarak olup bitene Sermaye Piyasası Şurası’nın (SPK) seyirci kalması büyük reaksiyon topluyor. Birtakım paylarda yüzde 2-3 yükselişlerde şirketten açıklama isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan herhangi bir bilgi istemedi.