Cem Sökmen
27 Aralık 2022 günü 77 yaşında ortamızdan ayrılan Ötüken Neşriyat Yayın Direktörü Erol Kılınç meslek hayatının büyük bir kısmını İstanbul kitap yayıncılığı etrafında geçirmişti. Editörlük çalışmalarının yanı sıra hayatının son on beş yılı içinde “İhtilal, İhtiras ve Ülkü: 68 Nesli Hakkında”, “Çanakkale Savaşları Günlüğü”, “Damla Damla Yaşadıklarım” ve “Zihin Sancıları” isimli kitapları yayımlanmıştı. 1949’da Konya-Bozkır’dan Söke’ye göç eden bir ailenin çocuğu olan Erol Kılınç’ın dünya görüşünün oluşumunda -ve tahminen de yıllar sonra kitap yayıncılığıyla meşgul olacağının bir işareti olarak- “Bozkurtların Ölümü” romanının önemli bir yeri vardır. Kılınç, Söke’de yedi yaşını babasına bakır-kalay işlerinde çırak olarak geçirirken aldığı armağan kitap, okumayı sökmesine de vesile olur: “Babam da bana okuma yazmayı öğretti. Alfabeyi, söz okumayı öğrettikten sonra Türkiye Yayınevinin yayınladığı Atsız’ın ‘Bozkurtların Ölümü’ kitabını aldı, benim elime tutuşturdu, kirada oturduğumuz meskenin odasında gaz lambası altında söktüre söktüre romanı okuttu ki roman bittiğinde ilkokul 5. sınıf talebesinden daha güzel okuyabiliyordum. Böylece herhalde Türkiye’de şimdi okula gitmeden ‘Bozkurtların Ölümü’ romanıyla okumayı söken birinci ve tek çocuk oldum! Ondan sonra babama dükkanda her gün gazeteleri ben okudum.” Erol Kılınç, Söke, Aydın ve Denizli’de geçen ilkokul, ortaokul ve lise yıllarından sonra, üç yıl noter kâtipliği yapar, 1966’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İdeoloji Bölümü’nde okumak için İstanbul’a gelir. İdeoloji kısmında Nermi Uygur, Cahit Tanyol, İsmail Tunalı, Vehbi Eralp üzere hocaların öğrencisi olur. İstanbul’da maişetini temin etmek için çalışma mecburiyeti onu evvel İsa Yusuf Alptekin’le daha sonra Kadir Mısıroğlu ile çalışmaya götürür. Bu ortada ideoloji kısmından tarih kısmına geçer ve 1974’te mezun olur. Tıpkı yıl Kutluğ Yayınları’nı kurar ve 1977 yılında bu yayınevini kapatana kadar 20 kitap yayınlar. 1978 yılının Mart ayında ise -1979/81 ortasındaki askerlik misyonu dışında- vefat edene kadar yayın direktörlüğünü yürüteceği Ötüken Neşriyat’ta çalışmaya başlar. Bu yıllarda Ötüken Yayınevi, 15 yılı geride bırakmış; Cemil Meriç, Fuad Köprülü, Tarık Buğra, Peyami Safa, Erol Güngör, Arif Nihat Asya üzere değerli isimlerin yapıtlarını bir ortaya toplamış durumdadır. 1980’lerin birinci yıllarına da yükselen bir grafikle girer. Fakat 1984 yılının ortalarında yaşanan depo yangını yayınevinin bütün kitaplarını kullanılamaz hale getirir ve yayınevi için adeta ikinci bir kuruluş eforunu mecbur kılar. Yayınevi yangın sonrasındaki birkaç yıl içinde küçük uzunluk kitapları yayımlama fırsatı bulamaz, Yeni Türk Ansiklopedisi, Büyük Türk Klasikleri, Sahih-i Buhari ve Büyük Türkiye Tarihi üzere her biri 10 cildin üzerinde ansiklopedilerin basımı ve satışına odaklanır. Bu geniş ansiklopedi çalışmaları Erol Kılınç’ın editörlüğünde gerçekleşir. 1980’li yıllarda pek çok yayınevine ilişkin ansiklopedik kitapların toplumda karşılık bulmasının da getirdiği havayla Ötüken Neşriyat 80’lerin sonuna hakikat toparlanma imkânı bulur. 1990’lı yıllar yayınevinin 26 yıllık geçmişi içinde koruma ettiği müelliflerin yanına 1940 ve 1950’lerde doğan yeni bir muharrirler jenerasyonunu eklediği yıllar olur. Erol Kılınç, 1990’ların birinci yıllarında bir yandan yayınevinin yeni kitaplarıyla meşgul olurken başka yandan -1976’dan beri felçli olarak yaşayan- Ziya Parıltı Aksun’un “Osmanlı Tarihi” çalışması için yazdığı metinleri Latinize eder ve yayına hazırlar. Bu çalışma 1994 yılında 6 ciltlik “Osmanlı Tarihi” olarak yayımlanır. 1990’lı yıllar bu süratle geçerken Erol Kılınç’ın sıhhat sıkıntıları birinci işaretlerini vermeye başlar. 1960’tan beri kullandığı sigarayla bağlantısını 1999’da sonlandırmaya götürür. Bu tarihlerde teşhisi konulan “Koah hastalığı” gitgide hareket kabiliyetini zayıflatır.
ÖĞRENCİLİK YILLARIMDA TANIŞTIK
Benim kendisiyle tanışıklığım ise benim kuşağımdan olan pek çok kişi üzere üniversite öğrenciliğim sırasında yayınevinin İstiklal Caddesindeki ofisine kitap almaya gidişlerime dayanıyor. İlerleyen vakit içinde çeşitli mecmualarda Ötüken Neşriyat’ın kitaplarıyla ilgili yazdığım yazılar dikkatini çekmiş olmalı ki kitap alışverişlerinin yanında kitaplar üzerine sohbetlerimiz de başlamıştı. Lakin bugünden geriye bakınca tanışıklığımızın ilerlemesindeki en büyük etkenin kültür-sanat ortamında, 2004 yılı sonlarında “Bahaeddin Özkişi ve kitapları” üzerine çıkan tartışma olduğunu düşünüyorum. Şöyle bir 2004 yılına gidersek; 2004-2005 eğitim döneminde Ulusal Eğitim Bakanlığının açıkladığı “100 Temel Eser” listesinde “Sokakta” romanıyla Bahaeddin Özkişi de yer almış, o günlerde Sabah gazetesinde köşe müellifliği yapan Ahmet Hakan, “Kim Bu Bahaeddin Özkişi?” başlıklı bir yazıyla Özkişi’nin listedeki varlığını eleştirmişti. 6 Ekim 2004 günü yayımlanan bir gazetede Bahaeddin Özkişi için “Özkişi’yi Tanımayan Kişiler” başlıklı bir yazı yazmış ve gazetenin bir nüshasını kendisine götürmüştüm. Tebrikle karşılayıp, o yazının erdemine çokça Ötüken Neşriyat kitabını ikram etmişti. Daha sonra kendisinin teklifiyle Ocak 2009’dan itibaren Ötüken Neşriyat’ta çalışmaya başladım. 1999’dan 2009’a kadar Ötüken’in eski ve yeni kitaplarını almak için yaptığım yayınevi ziyaretleri esnasında fark etmediğim KOAH hastalığını yayınevinde çalışmaya başladıktan sonra öğrendim. Bu hastalık ona artık çok hudutlu bir yürüyüş aralığı tanıyordu. Sabahları saat 10.00’dan evvel İstiklal Caddesi’ne araç girişi yapılabildiği için Ankara Han’ın önünde işletme müdürümüz Ertuğrul Alpay’ın kullandığı arabadan iner, asansörle üst çıkardı. Lakin caddenin günlük işleyiş yapısı çerçevesinde iş çıkışı saatlerinde kapı önünden arabaya binme imkânı yoktu. Bu yüzden, Erol Kılınç yayınevinden kendisini konuta götürecek arabaya binmek için biraz erken çıkar, Mis sokağın İstiklal caddesine bakan tarafından Tarlabaşı caddesine bakan tarafına, biraz yürüyüp çokça dinlenmek mecburiyetiyle yarım saatlik bir vakit diliminde ulaşabilirdi.
Böylece 2012 yılının şubat ayına kadar devam etti. Fakat bu tarihten sonra yürüme gücü daha da azaldığı için bir daha yayınevine gelemedi ve vefatına kadar editörlük çalışmalarını konuttan yürüttü. Yayınevinde birlikte çalıştığımız vakitlerde öğlen ortaları ve akşam iş çıkışlarında İstiklal Caddesi sahaflarına yaptığım ziyaretlerden bazen Ötüken Neşriyat öncesinde kurduğu Kutluğ Yayınları’nda yayımladığı kitapları bulur, getirirdim. Bunları görünce çok sevinir, kitapları eline alır ve 1970’li yıllardan birtakım hayat sahnelerini hatırlayıp anlatırdı.
Erol Kılınç 77 yıllık ömrünün büyük bir kısmını kitap yayıncılığı faaliyetlerine hasretmiş bir isimdi. “Damla Damla Yaşadıklarım” isimli hatıratı Ötüken Neşriyat yıllarına dair çok az şey barındırdığı için, bu yılları, muharrirler, yazarlarla sohbetlerden kalanlar ve yeni kitaplarla yaşanan heyecanlar bağlamında ikinci bir kitapta toplamasını umut etmiştim. Sıhhatinde bu türlü bir yayın yapmadı, inşallah masasında yahut raflarında bu minvalde yayına hazır –yarım kalmış olsa da olur- bir evrak vardır diyelim. Allah rahmet eylesin.