EYT’lilerin emekliliği güzel olsun. Anayasal hakları AKP iktidarı tarafından ellerinden alınmıştı, birebir iktidar tarafından iade edildi. EYT’lilerin emekli edilmesinin devlete bir maliyetinin olacağı açık. Bloomberg’e bilgi veren iktisat yetkilileri, birinci yıl için maliyeti 13.4 milyar dolar olarak hesapladıklarını söylemiş. 250-300 milyar lira eder. Büyük para. 2023 bütçesinin büyüklüğü 4.5 trilyon lira. EYT’lilerin emekliliğinin maliyeti bütçenin yüzde 7’sine yakın. Bu maliyet nasıl karşılanacak?
Çok fazla seçenek yok. Ya yeni vergi salınacak, ya yeni borçlanmaya çıkılacak, ya para basılacak ya da devlet tasarrufa gidecek. Sanki hangisi?
Yeni vergi salınması, halkın üzerindeki ağır vergi yükünün daha da ağırlaşması manasına gelir. AKP iktidarı paraya gereksinim duyduğunda dolaysız değil dolaylı vergilere yükleniyor. Otomobil aldığımızda iki tane de devlete alıyorsak sebebi bu. Birebir otomobilin fiyatının Avrupa’da çok daha ucuz olmasının sebebi de. Hiçbir yerde araba üzerinde Türkiye’deki kadar ağır vergi yükü yok. Zira oralarda dolaylı ve dolaysız vergiler ortasında daha istikrarlı bir dağılım var. Türkiye’de ise vergi yükünün büyük kısmı halkın sırtında. Para mı lazım? Yükle vergiyi halkın sırtına. Hesapta olmayan bir harcama mı çıktı, Kanal İstanbul mu yapılacak? Yükle halkın sırtına…
İyi de akaryakıtta, sigarada, alkolde, arabada, cep telefonunda dağ üzere vergi yükü var. Daha ne vergisi konacak? Bunu iktisat yetkilileri görüyordur mutlaka!
Hem vergi artışı, fiyat artışı demek. EYT için vergiler artırılırsa Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Enflasyon yüzde 20’ye inecek” vaadi suya düşer.
Bir diğer seçenek, devletin EYT’lilerin 250-300 milyar liralık maliyetini piyasadan borçlanması. Bu kadar büyük borçlanma, olağanda faizleri artırır. Ancak bu yıl çıkarılan kararlarla bankalar düşük faizli devlet tahvili almak mecburiyetinde bırakıldı. Bu sayede enflasyonun yüzde 100’e yaklaştığı ülkede devlet tahvilinin faizi yüzde 10’un altına indi. Yani bir manada devlet harcamalarının kıymetli bir kısmı bankaların sırtına yıkılmış oldu. (Bazı münafıklar, seçim harcamalarının bu yolla bankaların sırtına yıkıldığını söylüyor.)
Ama bu politikayı çok uzun mühlet uygulanma imkanı yok. Yarın bir gün faizler artırılırsa (Mesela 2023 seçiminden sonra, iktidara gelecek yeni hükümetin atayacağı yeni Merkez Bankası idaresi tarafından) bankalar düşük faizli tahviller nedeniyle çok büyük ziyan muharrir. Bir bankacılık krizi riski doğar.
EYT’lilerin maliyetinin para basılarak ödenmesi seçeneğini de geçiyorum. Zira bu da enflasyonu patlatır.
Geriye kalıyor mantıklı tek seçenek. Yani devletin öbür harcamalarını kısıp tasarruf edeceği parayı EYT’lilere aktarması. Başlıkta “Makam araçları mı satılacak?” diye sordum lakin bu kadar büyük maliyeti bunun kurtarmayacağı ortada. Yeniden de devlet büyüklerimizin Alman makam otomobillerinden inip yerli araçlara binmesi sembolik açıdan çok değerli bir adım olur. Devamı da gelir…
Sizce iktidar hangi seçeneği seçecek? Aklın yolu bir. Ancak akıl devlet idaresinde oldukça evvel devreden çıktığına nazaran?