Nur Kaplan
ANKARA – Dünyada bayanlar ortasında en yaygın kanser çeşitleri ortasında bulunan rahim ağzı kanserine karşı geliştirilen Human Papilloma Virüs (HPV) aşısı pek çok ülkede çocukluk yaşlarından itibaren fiyatsız biçimde uygulanırken, Türkiye’de bayanlar bugüne kadar belli fiyat karşılığında aşı olabildi. Türkiye’de uzun müddettir HPV aşısının fiyatsız olması için verilen çaba sonuç verdi ve Sıhhat Bakanlığı aşının uygulanmaya konacağını açıkladı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın, HPV aşısına ait ülkenin “sosyal gerçekliğinden kopuk” karar alınamayacağını, aşılama uygulamasının “yaş” ile “medeni duruma” nazaran belirleneceğini söylemesi baş karışıklığına yol açtı. Başka yandan Koca, yerli üretim HPV kitinin çalışmalarına başlanacağını da tabir etti.
Uzun yıllardır HPV aşısının fiyatsız olması için gayret eden avukat Süreyya Kardelen Yarli, Türkiye Aile Sıhhati ve Planlama Vakfı (TAPV) Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Eğitmeni Nurşen Kanbur ve Evvel Çocuklar ve Bayanlar Derneği Lideri avukat Müjde Tozbey Erden, HPV aşısı kararını ve tekliflerini anlattı.
‘HERKES GÜYA EVLİYMİŞ, KİMSEYE VİRÜS BULAŞMAZMIŞ ÜZERE BİR AŞI SİYASETİ OLMAZ’
HPV aşısını karşılamayan Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) üç yıl evvel dava açan aAvukat Süreyya Kardelen Yarli, Sıhhat Bakanlığı’nın HPV aşısı için adım atmış olmasını olumlu karşıladığını söz ederek, “HPV’de olması gereken kişinin cinsel olarak faal olmadan evvel çocuk ve gençken aşılanması. HPV aşısının fiyatsız çocukluk çağı aşısı olarak aşı takvimine alınması gerekiyor. 9-12 yaş aralığında başta kız çocukları olmak üzere bütün çocuklara fiyatsız olarak vurulması lazım” dedi. Yarli şöyle devam etti:
“Herkes güya evliymiş, kimseye virüs bulaşmazmış üzere bir aşı siyaseti olmaz. HPV, kanseri engelleyen bir aşı. Halk sıhhati bakımında da gözetici, önleyici. Sıhhat önlemleri bakımından HPV’nin vurulması kural. Toplumu önemli bir hastalığa karşı koruyor. Aşı sayesinde rahim ağzı kanserine yakalanma ihtimali azalmış oluyor.”
Avukat Süreyya Kardelen Yarli ‘YERLİ KİTİN ÜRETİMİNİ BEKLEMEK VAKİT KAYBI’
Sağlık Bakanı Koca’nın açıkladığı ‘yerli kit’ üretiminin HPV sürecinde ilerlemeyi yavaşlatacağını söyleyen Yarli, dünyada kullanılan aşı ve kitlerin bir an evvel hayata geçirilmesi gerektiğini belirtti. “Uzun yıllardır vurulan etkileyiciliği kanıtlanmış bir aşı var. Yerli kiti yahut aşıyı beklemek ya da geliştirmekle vakit kaybetmenin manası yok. Devlet bu aşıyı yurt dışından alarak öteki aşılar üzere uygulamaya koyabilir” diyen Yarli, şunları kaydetti:
“İlla, ‘aşımızı ve yerli kitimizi üreteceğiz onu bekleyin’ demek vatandaşı mağdur etmektir. Olan bir şey için tekrar bir şey üretmek vakit kaybının yaşanmasına neden olur. Bu durumu hukuken ve sıhhat açısından mantıklı bulmuyorum. HPV aşısı olduktan sonra her şey bitti de denemez. Devletin HPV testleri, jinekolojik muayeneler, smear testlerini önermesi ve halkı bilinçlendirme lazım.”
‘MEDENİ DURUM İLE AŞILANMANIN HİÇBİR MÜNASEBETİ YOK’
Türkiye Aile Sıhhati ve Planlama Vakfı (TAPV) Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Eğitmeni Nurşen Kanbur, uzun yıllar HPV aşısına karşı verilen uğraşın olumlu sonuçlandığını lakin belirsizlik olması sebebiyle çabanın devam edeceğini belirtti. 9-12 yaş aralığının en âlâ bağışıklık oluşturan yaşlar olduğunu söyleyen Kanbur, “Henüz cinsel olarak etkin olmadan bağışıklık sağlanması açısından bu yaş kümesi çocukların aşılanması daha olumlu sonuçlar yaratır. Bu sebeple de Bakan Koca’nın bahsettiği ‘sosyal gerçekliğin’ gerçek olmadığı ortada” dedi ve şöyle devam etti:
“Fahrettin Koca HPV aşısına uygar duruma nazaran başlanacağını söylüyor. Uygar durum ile aşılanmanın hiçbir bağlantısı yok. Herkes evlilikle cinsellik yaşayacak diye bir kural olmadığı üzere, sıhhat uygulamaları ve bilimsel tıbbi yaklaşım uygar durumla ilişkilendirilemez. Ülkemizde HPV tarama programının olması çok olumlu bir süreç. Tarama programı devam etmeli. 9-12 yaş kız ve oğlan çocukları rutin aşılama programında olmalı, 2 doz biçiminde yapılmalı. Bu yaş kümesinde çocuklar ulusal aşı programı dâhilinde aşılanabilirlerse lokal aşı yahut kite gerek kalmayacaktır. Lakin her ihtimale karşı 12 yaş sonrası aşılanması gerekenler için de reçete ile SGK kapsamında erişilebilir olmalı.”
Türkiye Aile Sıhhati ve Planlama Vakfı (TAPV) Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Eğitmeni Nurşen Kanbur
‘EVLİ/BEKÂR AYRIMI OLMAKSIZIN HERKESE EŞİT SEVİYEDE FİYATSIZ AŞI’
Önce Çocuklar ve Bayanlar Derneği Lideri avukat Müjde Tozbey Erden, HPV aşısı için muhalefet partilerinden milletvekillerinin soru önergeleri sunduğunu, yüzlerce sanatçı ve aydının aşı çalışmalarına dayanak verdiğini ve Sıhhat Bakanlığı’nın adım atmak zorunda kaldığını söyledi. Erden, “Bakanlığın açıklamalarında fazla ayrıntı olmamasıyla birlikte evli/bekâr ayrımı olmaksızın herkese eşit seviyede fiyatsız bir halde aşı yapılması gerekiyor” dedi ve şunları kaydetti:
“9-14 yaş aralığında ki tüm kız ve erkek çocuklarına, akabinde herkese aşı yapılması gerekiyor. Bakanlığın evli/bekâr ayrımı, tertibin gerici bakış açısından başka düşünülmemeli. Bayanın boşanması yerine ‘ailenin kutsallığını’ ileri süren ve bayana boşanmak yerine ailenin yüküne ve şiddetine boyun eğmeyi layık gören bir gericilik devrindeyiz. Bayanın kendi özgür cinselliğini yaşamasının hak değil, ötekileştirildiği ve kötülendiği bir süreç. Bu nedenle de bayana aşı hakkını tanımayı, hak olarak vermeyi gerçek görmüyorlar. Yalnızca eşit ve fiyatsız aşı hakkımız için değil, gerici bakış açısına karşı da adliye koridorunda, sokaklarda ve alanlarda çaba etmeye devam edeceğiz.”
Evvel Çocuklar ve Bayanlar Derneği Lideri avukat Müjde Tozbey Erden