ABD’li başarılı oyuncu Jennifer Lawrence’ın (32) beş yıl evvel sinema ve televizyon üretim şirketi Excellent Cadaver’i kurmaktaki emeli, bayanları istihdam etmek ve bayan kıssaları çekmekti.
Bu nedenle de insan hakları ellerinden alınan bayanlarla ilgili haberleri merakla izliyordu. Ağustos 2021’de ABD ordusunun 20 yıllık varlığının akabinde Afganistan’dan çekilmesinden sonra Taliban’ın idaresi ele geçirmesi de aktrisi en çok bayanlar açısından endişelendirdi.
Nitekim Taliban iktidara gelir gelmez bayanların eğitim hakkını, kamuda çalışma hakkını, hatta sokağa peçesiz ve erkek refakatçi olmadan çıkabilme haklarını bile kaldırdı. Lawrence ile üretimci ortağı Justine Ciarrocchi de Afganistan’daki bayanlara yönelik zorbalığı unutulmaması için belgesel yapmaya karar verdi.
MANİ’YE YOLLADILAR
Afgan sinema imalcisi Sahra Mani’nin 2019 imali “A Thousand Girls Like Me” belgeseli, Lawrence ve Ciarrocchi’nin dikkatini çekti. Belgesel, Afganistan’ın başşehri Kabil’de kendisine cinsel tacizde bulunan babasına karşı yasal süreç başlatmaya çalışan bir bayanı anlatıyordu.
Sahra Mani ise Kabil’in çökmesinden birkaç gün evvel Avrupa’daki bir sinema şenliğine katılmak için konutundan ayrılmıştı. Artık Fransa’da yaşayan Mani, Afganistan’dan ayrılığını “Ülkeme döneceğime o kadar emindim ki penceremi bile kapatmamıştım” diye anlatıyor.
Yönetmenle irtibat kuran Jennifer Lawrence ve Ciarrocchi, onun Afganistan’daki bayanların cep telefonlarıyla gizlice çekip yolladıkları görüntüleri arşivlediğini öğrenince çabucak harekete geçtiler. Ülkesindeki birçok bayanın Taliban idaresinde öldürüldüğünü, kaybolduğunu, azap gördüğünü belirten Mani, belgesel konusunda Lawrence ve Ciarrocchi ile anlaştı.
‘ÖLDÜRSEN İYİDİR’
En büyük sorun ise Afganistan’da görüntüleri çeken bayanların güvenliğiydi. Örneğin bir görüntüde, bir bayan katıldığı protesto hareketinin akabinde kendisini gözaltına alan Taliban militanına “Sen yalnızca bayanları eziyorsun” diye karşı çıkıyordu.
Militan ise “Kes sesini, seni öldürürüm” diye bağırıyordu. Bayanın karşılığı, “Eğitim hakkımızı yok ettiniz, beni öldürsen daha iyi” oluyordu. Mani’nin Afganistan’ın her yerinden topladığı manzaralarla hazırladığı, Lawrence ile Ciarrocchi’nin yapımcılığını üstlendiği “Bread and Roses” (Ekmek ve Güller) belgeseli 76. Cannes Sinema Festivali’nde gösterildi.
Mani galada “Taliban diktatörlüğü altında sessiz kalan bayanların sesi olun, diktatörlük altındaki hayat, görmezden gelemeyeceğimiz acımasız bir gerçek” derken; Vahideh isimli muharririn da belgeselde “Kadınlar kendi tarihlerini yazmalı” cümlesi, üretimin değerini gösterdi.
Öte yandan belgesele husus olan ve ortalarında diş doktoru Zehra’nın da bulunduğu üç bayanın başlarına bir şey gelmeden Afganistan’dan ayrıldıkları belirtildi.
HOLLYWOOD’TA AZINLIKLAR
Jennifer Lawrence’ın üretimci ortağı Justine Ciarrocchi, hala pazarlaması için çalıştıkları belgeselden kelam ederken, “Jennifer’in platformunun sorumluluğunu, öteki bayanlara fırsatlar veren bir bayan olarak çok ciddiye alıyoruz” dedi. Lakin Lawrence ile Ciarrocchi, bayan üretimci ve direktör olarak Hollywood’da hâlâ azınlıkta bulunuyorlar. ABD Televizyon ve Sinema Bayanlarını Araştırma Merkezi’nin 2022’de yaptığı bir araştırma, en çok hasılat yapan sinemalarda bayan direktör, müellif ve yapımcıların sadece yüzde 24’ünü oluşturduğunu gösterdi; ki de bu da 2021’e nazaran bir düşüş demek.
‘YAŞANANLAR UNUTULMASIN İSTEDİK’
Yapımcısı olduğu “Ekmek ve Güller” belgeselinin Cannes Sinema Festivali’ndeki gösterimine katılan Jennifer Lawrence şunları söyledi: “Afganistan’daki bayanların Taliban zulmünde yaşadıklarını haberlerden izlerken kendimizi çaresiz hissettik. Farkındalık yaratmak için de bu bayanların içinde bulunduğu makûs durumu, haber döngüsünden çıkarıp insanların ruhlarına aktarmak istedik. Bu kıssanın bir sonu yok, sorun hâlâ devam ediyor. Afganistan’da her şey birden çöktü, bizi bu ülkelerden ayıran tek şey ise demokrasi ve bu da geri gidiyor. Gözümüzü ferdî özgürlüklerin üstünde tutmalıyız.”
Belgeseli dünyaya pazarlamak sıkıntı olsa da Cannes’dan başlayarak daha geniş bir dağıtıma ulaşmaya çalışan Lawrence, bir anne olarak da imalden etkilendiğini söyledi. 2019’dan bu yana sanat galerisi yönetmeni Coose Maroney ile evli olan aktris, oğlunu 2022’de kucağına aldı.