Irak’ta yaşanan siyasi belirsizlik yeni bir krizi tetikledi ve sokaklar savaş alanına döndü. Mukteda es-Sadr’ın açıklamaları ile tırmanan tansiyon, kamu kurumları ile birlikte İran takviyeli yapıları maksat alan taarruzlara dönüştü.
Iraklı milletvekili ve Irak Türkmen Cephesi’nin (ITC) eski lideri Erşat Salihi, yaptığı açıklamada olan bitenleri Irak’ı bölme provası olarak nitelendirdi. Bağdat’ta olayları yerinde gözlemlediğini aktaran Salihi 2014 faciasını hatırlatarak “Kerkük ve Musul’da mutlak manada Türkmen gücü kurulmalı. Türkiye ve Türk ordusu Irak’ın toprak bütünlüğü, istikrarı açısından tüm Kürt, Arap ve Türkmenlerin itimat kaynağıdır” ifadelerini kullandı.
ARAP DORUĞU SONRASI BAŞLADI
Irak’ta olayların çabucak öncesinde, dört Arap ülke yöneticisinin iştiraki ile Mısır’ın Akdeniz kıyısında yer alan El Alameyn kentinde bir görüşme gerçekleştirildi.
Bahreyn, Mısır, BAE, Ürdün’den üst seviye siyaset, istihbarat ve askerî yöneticilerin katıldığı toplantının ana gündem unsuru İran’ın bölgedeki gücünü sınırlandırmaktı.
İran’ın Yemen, Suriye, Irak ve Lübnan’daki artan siyasi, askerî tesirini azaltacak adımların atılacağı tepedeki kararlar, Bağdat idaresine bildirildi.
Irak milletvekili ve Meclis İnsan Hakları Kurulu Lideri Erşat Salihi, olayın demografi k tasarım ve güç boyutuna dikkat çekti. Suriye ve Irak petrollerinin Akka üzerinden İsrail’e taşıma ve bilhassa güç akışı ile ilgili Türkiye koridorunu değiştirme hesapları yapıldığına vurgu yaptı.
FIRSAT KOLLUYORLAR
Bağdat’ta başlayan ve Basra başta olmak üzere öteki bölgelere sıçrayan sokak olayları bilhassa Musul ve Kerkük’ün bahtını de yakından ilgilendiriyor. Erşat Salihi “Türkmeneli bölgesine onlarca PKK’lı teröristin sızdığını ve merkezi otoritenin zayıfl aması durumunda direkt akına geçecekler. PKK’ya takviye gayeli PEJAK’ta Irak hududuna yığınak yapıyor. Bir başka tehdit ögesi olan DEAŞ hücreleri de bunu bir fırsat olarak kullanmak istiyor. Ayrıyeten Kerkük ve Musul üzerinde hesapları olan bölücü öteki ögeler da bu bahiste teyakkuz hâlinde. Biz yeni bir katliam dalgası yaşanmaması ismine güçlü bir Türkmen silahlı gücü teşkil etsin istiyoruz. Bu noktada temek stratejimiz birinci atak dalgasına karşı koyacak sayı ve donanıma sahip olmak. Bu birinci şoku atlatmamız bize vakit kazandırır. Sonrasında Türkiye’nin bu kaosa müdahale ederek tüm Kürt, Türkmen ve Arapların can güvenliğini sağlayacak askerî, siyasi, insani adımı atacağına inancımız tamdır. Irak’ın toprak bütünlüğüne, istikrar ve güvenliğine en büyük pahası veren ülke olarak Türkiye’nin fiili varlığı tüm Arap, Kürt kardeşlerimiz için de en kıymetli inanç unsurudur” tabirlerini kullandı.
SIR TOPLANTIDA GÜNDEM TÜRKİYE
Irak’ta tehlikeli boyutlara ulaşan olayların çabucak öncesinde Ulusal Güvenlik ünitesi tarafından organize edilen bir dizi toplantı düzenlendi. Lozan, 1926 Ankara Antlaşması, Türkiye’nin güvenliğini sarsacak olası gelişmeler, Ankara’nın bu türlü bir durumda atacağı adımlar ve Irak’a müdahale hakkı üzere mevzuların konuşulduğu saklı oturumlara Irak istihbaratı yöneticileri ve öteki askerî-sivil uzmanlar katıldı.
Irak Ulusal Güvenliği tarafından düzenlenen toplantılarda kuzeyde yaşanan gelişmeler ve güç konusu da masaya yatırıldı. Kelam konusu görüşmelerde tam bir fikir birliğinin oluşmadığı ve devlet siyasetine istikamet verecek ve hükûmete taraf çizecek sonuçların elde edilemediği fakat devam etmesi tarafında karar alındığı öğrenildi.
Olayların seyrini ve artan şiddet sarmalını Bağdat’ta izlediğini belirten Erşat Salihi “Göstericilerin Yeşil Bölge’de biraz daha kalması durumunda ülke geri dönülmez bir yola girer. Yeni bir kaos gerçeği ile yüzleşiriz. Bu noktada Federal Mahkemeden çıkacak karar ve akabinde ilan edilen erken seçim daveti tansiyonu düşüren faktörler olabilir. Aksi hâlde yangın güneye sıçrar ve Arap-Şii aşiretlerin de dâhil olduğu bir arbedeye dönüşürse bölünme tehlikesi ile karşı karşıya kalabiliriz” ihtarında bulundu.
Salihi barışın teminatı olarak gördüğü Türkiye’nin Türkmenleri bu ateş çukurunun içerisinde bırakmayacağı kanısının bilhassa lisana getirdi.
MÜDAHALE HAKKI DOĞABİLİR
Irak’taki çatışmalar, iç savaş ve bölünme tehlikesi imzalanan 1926-1946 antlaşmalarını tekrar gündeme getirdi. Misak-ı Ulusal sonları içinde kalan Kerkük ve Musul, toprak bütünlüğünün sağlanması kuralıyla terk edilmişti.
1926 yılında imzalanan Ankara Antlaşması, Irak’ta karışıklığın devam etmesi hâlinde Türkiye’nin Musul ve Kerkük’e askeri müdahale etme hakkı veriyor. 1946 yılında imzalanan İstanbul Mutabakatı da, bölünme ya da bölgenin yasa dışı örgütlerin denetimine geçmesi Türkiye’nin haklarını gündeme getiriyor.