Yükseköğretim Şurası (YÖK) Lideri Prof. Dr. Erol Özvar, “Üniversitelerin farklılaşması ismine ‘öncelikli alanlarda uzmanlaşan üniversiteler’ biçiminde rekabet gücü yüksek, bilimsel çalışmalarda temayüz eden üniversiteleri, başka bir küme altında YÖK olarak desteklemeye karar verdik” dedi.
Özvar, TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda sunum yaptı. Özvar, artan yükseköğretim kurumu sayısı nedeniyle, YÖK ve üniversiteler ortasında diyaloğu ileri evrelere taşıma emeliyle ziyaretler gerçekleştirdiklerini söyledi.
Üniversitelerin misyon farklılaşmasına büyük değer verdiklerini belirten Özvar, “Bu hedefle geçtiğimiz yıl, 20’si devlet 3’ü de vakıf olmak üzere 23 üniversitemizi ‘araştırma üniversitesi’ olarak ilan ettik. ‘Araştırma Üniversiteleri Takviye Programı’ ismi altında özel bir mali dayanak programı başladık. 2023 yılı bütçesi için de gerekli hazırlıklar tamamlanmıştır. Birebir halde bölgesel kalkınma odaklı üniversitelerimize, 2006 yılından sonra kurulan 7 üniversitemizi daha ek ederek, proje kapsamındaki üniversite sayımızı 22’ye yükseltmiş olduk. Üniversitelerimizin devlet yahut vakıf olsun; kendi içinde farklılaşarak, faaliyetlerini sürdürmelerini bekliyoruz. Güçlü ve rekabetçi taraflarını öne çıkararak, rekabet edebilmelerini sağlamak en değerli stratejilerimizden biridir. Üniversitelerin farklılaşması ismine 3’üncü bir kategori olarak ‘öncelikli alanlarda uzmanlaşan üniversiteler’ biçiminde rekabet gücü yüksek, bilimsel çalışmalarda temayüz eden üniversiteleri, başka bir küme altında YÖK olarak desteklemeye karar verdik. Bu sene prestijiyle bu çalışmamız da hayata geçecek” dedi.
“Okullaşma oranı yüzde 44.7”
Özvar şunları kaydetti:
“2002 yılında erkeklerde yüzde 15,7, bayanlarda yüzde 13,5 ve toplamda yüzde 14,7 olan net okullaşma oranı, 2021 yılında erkeklerde yüzde 40,3, bayanlarda yüzde 49,2 ve toplamda yüzde 44,7 olarak gerçekleşmiştir. Yükseköğretim kurumları sayısı açısından bakıldığında ise 2002-2003 eğitim öğretim yılında 53 devlet ve 23 vakıf üniversitesi olmak üzere toplamda 76 yükseköğretim kurumunda 1 milyon 885 bin öğrenci tahsil görürken; 2021-2022 eğitim öğretim yılı prestijiyle 129 devlet, 75 vakıf üniversitesi, 4 vakıf meslek yüksekokulu ile birlikte toplamda 208 yükseköğretim kurumunda 8 milyon 297 bin öğrenci tahsil görmüştür”
“Bu düzenleme ile birlikte yükseköğretim kurumlarına değerli bir talep artışı olmuştur. 2002 yılında üniversiteye giriş sistemine başvuran aday sayısı, 1 milyon 540 bin civarındayken; 2022 yılı prestijiyle bu sayı, 3 milyon 243 bin ile yükseköğretim tarihinin en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Bu artış, bize bilgi temelli ve yükseköğretim alanındaki arz talep istikrarını gözeterek, aldığımız kararların rasyonel sonucunu göstermiştir. Daha değerlisi; geçen yıl açıköğretim hariç toplam 690 bin kişi yükseköğretim kurumlarımıza yerleşmişken; bu sayı, bu yıl 850 bine ulaşmıştır. Geçen yıla nazaran, yaklaşık 160 bin daha fazla şahsa yükseköğretim imkanı sağlanmıştır”
“Üniversite mezunlarının istihdam oranları, lise mezunlarına nazaran daha yüksek olmaya devam etmekte”
“Üniversite mezunlarının istihdam oranları, lise mezunlarına nazaran daha yüksek olmaya devam etmektedir. 2021 yılının son çeyreği prestijiyle lise mezunları için yüzde 53,5 seviyesinde olan iş gücüne iştirak oranı, yükseköğretim mezunlarında yüzde 77,3’tür. Yükseköğretim mezunlarının istihdam oranı yüzde 68,1 iken; genel lise mezunlarının istihdam oranı yüzde 46,5’tir. Türkiye’de yükseköğretim mezunlarının genel lise mezunlarına nazaran, istihdam oranı da yaklaşık 20 puan daha fazladır. Yükseköğretim mezunlarının işsizlik oranları, genel lise mezunlarına nazaran daha düşüktür. İşsizlik, lise mezunları için yüzde 13 iken; yükseköğretim mezunları için yüzde 11,9’dur”
“Devlet yükseköğretim kurumlarımızda 2022 yılında 54 fakülte, 4 enstitü, 3 yüksekokul, 6 meslek yüksekokulu, 25 araştırma ve uygulama merkezi, 382 kısım, 1160 ana bilim kısmı, 66 ön lisans programı, 404 lisans programı, 499 yüksek lisans programı, 160 doktora programı ve 10 sanatta yeterlik programı açılmıştır. YÖK olarak uluslararasılaşmayı bir stratejik gaye olarak benimseyerek üniversitelerimizi teşvik etmekteyiz. Hem nicelik hem de nitelik olarak Türkiye adresli memleketler arası yayınların dünya içerisindeki hissesini ve araştırma çıktılarının memleketler arası görünürlüğünü arttırmak ismine çalışmalarımızı sürdürüyoruz”
“YÖK Ulusal Tez Merkezi olarak hizmet veren dijital platformda yer alan tezlerin sayısına bakıldığında; 2002’de 139 bin 452 iken günümüzde bu sayı, 735 bin 758’e ulaşmıştır. Sadece 2022 yılında ‘Ulusal Tez Merkezi’ platformuna 39 bin 551 tezin data girişi yapılmıştır. Dahası 2002 yılında tezlerden yararlanan araştırmacı sayısı 19 bin 200 iken bugün bu sayı, 8 milyonu aşmıştır. 2022 yılının birinci 10 ayında data tabanını kullanan okuyucu sayısı, 7 milyona yaklaşmış ve bu müddet zarfında toplam 12 milyon 925 bin 216 adet tez indirilmiştir. Ayrıyeten ‘YÖK Ulusal Tez Merkezi’ arşivinde bulunan ve yayınlama müsaadesi olmayan 150 binden fazla tez, ‘Türkiye Evrak Sağlama ve Ödünç Verme Sistemi’ üzerinden araştırmacıların erişimine açılmıştır. Bu sistemle 2022 yılında 2 bin 364 tez, araştırmacıların hizmetine sunulmuştur”
“Uluslararası öğrenci sayısı artış gösterdi”
“2030 yılına dek optimist iddialar, memleketler arası öğrenci sayısının dünya genelinde 8 milyonu aşacağını öngörmektedir. Memleketler arası yükseköğretim hareketliliği içinde bulunan ülkelerin tahsil fiyatları, barınma, yiyecek, giysi, sigorta, ulaştırma ve güç üzere mevzularda önemli bir hazırlık içinde bulunmaları gerekecektir. Salgın şartlarına karşın memleketler arası öğrenciler üniversitelerimizi tercih etmeye devam etmektedir. Üniversitelerimizdeki milletlerarası öğrenci sayısı, son yıllarda kıymetli ölçüde artmıştır. Salgın öncesi periyotta yani 2019-2020 öğretim yılında 155 bin olan Türkiye’deki memleketler arası öğrenci sayısı, geçtiğimiz 3 yıl içerisinde muazzam bir artış göstermiş ve bu devir prestijiyle 292 bini geçmiştir. Bu sayı ile Türkiye, dünyada en çok milletlerarası öğrencisi olan birinci 10 ülkeden biri olmuş, Avrupa yükseköğretim alanında ise İngiltere, Almanya, Fransa ve Rusya’dan sonra 5’inci sırada yer almıştır.”
“OECD’nin 2022 yılı raporundaki bilgilere nazaran, Türkiye’nin toplam devlet harcamaları içinde yükseköğretime yapılan toplam kamu harcamalarının hissesi yüzde 3,7 olup OECD ülkeleri ortalaması olan yüzde 2,8’den daha yüksektir. Türkiye, OECD ülkeleri ortasında en yüksek hisseye sahip 6’ncı ülke konumundadır” (DHA)